با توجه به ریشه این کلمه، می توان گفت که دیاگرام اغلب یک نماد تصویری از نیروها، روابط و یا سلسله مراتب بین عناصر مختلف یک ایده و یا یک طرح معماری می باشد. یک دیاگرام چگونگی شکل گیری، روابط ساختاری و یا نحوه عملکرد یک ایده معماری را نشان می دهد. در معماری، دیاگرام کد ژنتیکی یک طرح را آشکار می کند، که دارای حداقل اطلاعات لازم برای گسترده کردن طرح نهایی می باشد.

به عبارت دیگر، دیاگرام عناصر اصلی و اساسی یک ایده معماری را تعریف کرده و سپس مقررات مربوط به نیروها و ارتباطاتی که می بایست بین این عناصر وجود داشته باشند را تنظیم میکند. در این راستا، دیاگرام با اسکیس، رسم فنی و یا نقاشی متفاوت است چراکه دیاگرام کمتر به ظواهر ارائه و یا دقت ترسیم توجه دارد.

در معماری دیاگرام ها را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. دیاگرام های تحلیلی و دیاگرام های خلاقانه.

دیاگرام های تحلیلی به بررسی موضوعات موجود پرداخته، درحالی که دیاگرام های خلاقانه برای ایجاد یک عنصر، ایده و یا یک طرح جدید استفاده می شوند.

هرکدام از این گروه دیاگرام ها دارای گروه های فرعی و زیر مجموعه های خود بوده که به نسبت نحوه استفاده و کاربرد دیاگرام تعیین و تنظیم می شوند. اما به طورکلی، دیاگرام، یک نوع بیان گرافیکی است که برای ارائه سریع و درک بهتر پیچیدگی های معماری استفاده شده و با جداسازی اجزای اساسی و برجسته کردن روابط بین آنها کد ژنتیکی یک مفهوم و یا یک موضوع را آشکار می سازد.

به همین دلیل دیاگرام یکی از ابزارهای مهم طراحی، فهم و ارائه معماری است که معمار را به تفکر و بهینه و مؤثر تشویق کرده و باعث می شود که وی سریع تر و بیشتر به مهم ترین عناصر معماری بپردازد.

انواع و تعدد خط، فلش، رنگ، هاشور و… در دیاگرام ها معانی مختلفی دارند که از کنارهم قرار دادن آنها در یک تحلیل به بیان مفاهیم متفاوتی می پردازد. این نکته با اهمیت است که دیاگرام همانند نت برداری های سریع از یک متن می باشد که نهایتاً برای خوانده شدن کلی آن فقط نیاز است تا یک بار این دیاگرام ها مورد بازخوانی قرار گیرد.