واژه اتاق خواب برگرفته از واژه bedroom در زبان انگلیسی است .
در گذشته در یک اتاق انواع کارکردها مانند خوابیدن ، نهار خوردن و پذیرایی قابل انجام بوده است این امر باعث شده که در معماری ایرانی هرگز اتاق خواب وجود نداشته و در واقع از معماری غرب وارد معماری ایرانی شده است . در معماری ایرانی اتاق ها را بنابر کاربرد آنها نام گذاری نمی کنند بلکه بر اساس موقعیت ، شکل و مالکیت آنها نام گذاری و تقسیم می شوند .
امروزه اتاق خواب های متفاوتی طراحی و پروژه آنها پیاده سازی شده است که عبارتند از :
آشپزخانه ساده یا خطی
در طراحی این مدل آشپزخانه سینک و گاز و یخچال در یک سمت قرار میگیرد و مثلث کار تشکیل نمی‌شود برای خانه‌های کوچک استفاده میشود که فضای محدودی دارند مزایای این آشپزخانه‌ها این است که فضای بسیار زیادی از آشپز خانه به صور ت مربع یا مستطیل در جلوی کابینت‌ها خالی است که در مساحت‌های بزرگ‌تر می‌تواند میز غذا خوری قرار گیرد معایب این آشپزخانه‌ها نداشتن فضای زیاد پیشخوان است به خاطر قرار گرفتن تمام وسایل در یک سمت
آشپز خانه با دو ردیف کابینت
در این گونه آشپزخانه‌ها فضای آزاد آشپز خانه کاهش یافته در این آشپزخانه باید دقت شود حسن این مدل در تعداد زیاد کابینت‌ها است وعیب ان فاصله بین دو ردیف کابینت است که طوری باشد که برای باز کردن در کابینت‌ها و ... فضای کافی وجود داشه باشد.
آشپزخانه L شکل
این آشپزخانه‌ها از یک طرف کاملاً به فضایی مانند نشیمن باز میشود. این مدل فضای چندانی احتیاج ندارد زیرا در گوشه خانه قرار میگیرد مزایای آن در این است که میز نهار خوری می‌تواند در آشپزخانه قرار گیرد و عیب آن نزدیکی سینک و گاز و یخچال است که با افزایش میزان کابینت‌ها این اشکال رفع میشود
آشپزخانه U شکل
در این اشپزخانه اجزای اصلی بر روی ردیف U شکل قرار دارد فضای [پیشخوان] زیادی دارد که می‌تواند به عنوان [میز غذاخوری ]استفاده شود و اشکال آن این است که محل رفت‌وآمد به آشپزخانه از یک طرف محدود است
آشپزخانه جزیره‌ای
این مدل ترکیبی ایست مدل U و L است که گاز یا پیشخوان در وسط آشپزخانه به‌طور ثابت است در طرحی اینفضا ظرافت بیشتری باید به خرج داد در آشپز خانه Uشکل باید فاصلهٔ دو سر U حداقل ۱۰ متر در حالی که این فاصله در مدل L کمتر است.
موقعیت آشپزخانه در خانه
آشپزخانه باید شمالی-جنوبی یا شمالی-غربی باشد زیرا دارای هوا ی گرم است و باید درجبههٔ هوای سرد خانه باشد اگر این امکان وجود نداشته باشد باید به وسیلهٔ بالکن یا ایوان به فضای باز وصل شود همچنین آشپزخانه باید در مجاورت باغچه سبزیجات و انبارمواد غذایی باشد و به فضا ی بازی بچه‌ها و ایوان و ورودی دید داشته باشد اگر سعی شود که اشپزخانه در نزدیکی در ورودی یا پارکینک طراحی شود بهتر است.. زیرا انتقال مواد غذایی خریداری شده به آشپز خانه راحت‌تر است و در نهایت آشپزخانه باید به اتاق غذاخوری و پذیرایی نزدیک باشد
مثلث کار در آشپزخانه
آشپزخانه در خانه عمدتاً محل کار است شخص خانه‌دار مدت زمان زیادی را در آشپز خانه صرف تهیه غذا می‌کند از این رو چیزی که در طراحی آشپزخانه اهمیت دارد وجود تناسباتی است که باعث شود شخص خانه‌دار در زمان کار مسافت کمتری را در آشپز خانه طی کند برای همین در آشپزخانه وسایل اصلی شامل سینک ظرفشویی و یخچال و اجاق گاز در یک مثلث قرار میگیرد که در استانداردهای معماری محیط این مثلث باید بین دو عدد ۴٫۸۰ متر و ۶٫۰۰ متر باشد فاصله این سه وسیله باید نه آنچنان زیاد باشد که باعث رفت آمد زیاد شود و نه آنچنان کم که محدوده کاری و حرکتی را برای هر یک از آنها مخدوش کند.
محل قرارگیری وسایل آشپزخانه
محل وسایل آشپزخانه باید طوری طراحی شود که شخص خانه‌دار مدت زمان کمتر را بایستد... فضای بین وسیله‌های اصلی آشپزخانه(سینک ظرفشویی و اجاق گاز و یخچال) معمولاً با کابینت پر میشود و برای ایجاد فضا ی بیشتر برای ذخیره مواد غذایی و... است عمق این کابینت‌ها روی زمین ۶۰ سانتی‌متر و در کابینت هوایی ۳۵سانتی‌متر است زیرا کابینت‌های هوایی میزان وزنی که تحمل می‌کند کمتر است و همچنین کابینت هوایی باید در ارتفاعی که دست انسان می‌رسد قرار گیرد که ارتفاعی در حدود ۲ متر میباشد. اگر قرار باشد پنجره‌ای بین فضای آشپزخانه و پذیرایی باشد این پنجره در راستای چشم انسان قرار میگیرد یعنی در ارتفاع ۱۵۰ سانتی‌متر. در آشپزخانه‌هایی که دو ردیف کابینت داریم فاصلهٔ این دو ردیف باید حداقل ۱٫۲متر باشد
از آنجایی که شخص خانه‌دار مدت زمان زیادی را در مقابل سینک ظرف شویی صرف می‌کند بهتر است در مقابل سینک پنجره ای رو به فضای باز باشد تا فضای دل نشینی ایجاد کند و باعث رفع خستگی فرد شود و همچنین وجود این پنجره باعث ورود نور خورشید و جریان هوا میشود که رطوبت اطراف سینک را از بین می‌برد این پنجره باید سانتی‌متر ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر بالاتر از سینک باشد طول سینک ظرفشویی دوقلو با سطح آبکشی ۱۵۰ سانتی‌متر است بهترین ارتفاع برای سینک و گاز بین دو عدد ۸۵ سانتی‌متر و۹۲ سانتی‌متر است برای لوله‌کشی شیر آب سینک باید انشعابی در زیر سینک در نظر گرفته شود که برای ماشین ظرفشویی و ماشین لباس شویی استفاده میشود در نتیجه در صورت وجود این دو وسیله در آشپز خانه محل استقرار آنها باید در نزدیک سینک باشد
اجاق گاز که به منظور پخت‌وپز مورد استفاده قرار میگیرد باید در دو طرف خود کابینت کافی داشته باشد و همچنین باید دارای تهویه ی مناسب باشد این تهویه باید به وسیلهٔ هود انجام گیرد هواکش این هود اگر در دیوار باشد نباید مسافت زیادی را طی کند تا به فضای باز برسد در نزدیکی گاز نباید پنجره باشد زیرا جریان هوا موجب خاموشی شعله و در نهایت آتش‌سوزی میشود پهنای استاندارد گاز ۶۰ سانتی‌متر است. یخچال و فریزر چون وسیله ایست که عموم افراد خانه از آن استفاده میکنند ترجیحاً در نزدیکی ورودی آشپزخانه قرار میگیرد در این رابطه به فضای لازم برای باز کردن در آنها باید توجه کرد در اطراف یخچال و فریزر باید کابینت باشد برای راحت‌تر برداشتن و گذاشتن وسایل پهنای یخچال استاندارد ۶۰ سانتی‌متر است.
مداد هاي نقشه کشي به سه گروه H,Bو F (بر حسب ميزان سختي و نرمي مغز انها)تقسيم بندي مي شوند.
الف)مداد هاي گروهh:مداد های گروه h را مداد سخت مینامند.
هر چه ضرایب یا شماره های H بیشتر شود رنگ خطوط مداد کم رنگ تر و مغز ان سخت تر میشود.این مداد ها جهت ترسیم خطوط اندازه ,انواع هاشور ,خطوط کمکی وطرح اولیه نقشه و...استفاده میشود.
ب)مداد های گروه B:این گروه را مداد های نرم می نامند.
هرچه ضرایب یا شماره های B بیشتر شوند رنگ خطوط مداد پررنگ تر و مغز ان نرم تر میشود.این مداد ها جهت ترسیم خطوط کادر دور نقشه ,خطوط دور جدول مشخصات ,خطوط اصلی قوس ها و دوایر,سهمی ها ,حروف و اعداد و خطوط برش خورده استفاده میشود.
ج)مداد های گروه F:مداد های این گروه را مداد های متوسط می نامند.
مداد های HB,H1وB1 نیز به عنوان مداد متوسط در ترسیمات استفاده میکنند.
این مداد ها جهت ترسیم خطوط داخلی جدول ,مشخصات,خطوط نمایی ,خط چین,خطوط محور تقارن و... استفاده میشود.
کاربرد:سنباده جهت تیز کردن مغز مداد استفاده میشود.بر روی تخته سنباده چند لایه کاغذ سنباده نصب شده که پس از صاف شدن سطح سنباده ,برگ صاف شده را برداشته و از لایه ی جدید استفاده میکنند.
کاربرد:برای تمیز کردن سطح روی نقشه (گرفتن براده های مداد پاک کن)از برس استفاده میشود.
انواع چسب:
صفحه ی مستطیل شکلی که جنس ان از چوب است (کاج یا گردو)بوده و دارای پایه ی کوتاه و روکش پلاستیکی صاف میباشد,تخته رسم مینامند.
توجه:در طرفین تخته رسم ها معمولا باریکه ای از چوب سخت نصب مینمایند.
تخته رسم هایی که روی پایه ی بلند ومتحرک نصب میشوند و دارای روکش صاف میباشند,میز رسم (میز نقشه کشی)مینامند.
انواع کاغذ ر نقشه کشی:
الف)کاغذ اشتاین باخ(اشتن باخ)
کاربرد:در رسم اولیه ی نقشه در کلاس های نقشه کشی استفاده میشود.
مشخصات:
ب)کاغذ پوستی:
کاربرد:جهت ترسیمات مقدماتی و اسان تر کار کردن طراح مورد استفاده قرار میگیرد.
مشخصات:
ج)کاغذ کالک:
کاربرد:جهت مرکب کاری و به ردیف در اوردن نقشه ها و طرح های ترسیم شده روی کاغذ پوستی از کاغذ کالک استفاده میشود.
مشخصات:
د)کاغذ میلی متری
ه)کاغذ فابریانا
برش افقی فرضی واحد ساختمانی در ارتفاع یک سوم یا صدو بیست متر ارتفاع از سطح به طوری که تمام جزئیات را بتوان مشاهده کرد.
نکات مهم در پلان معماری:
الف) دیوارها
1) ضخامت دیوارها
2) باربر نبودن دیوارها
3) ضخیمتر بودن دیوارهای خارجی
ب) نرده ها و دست اندازها و دیوار کوتاه:
جداکننده ها و پله ها در پلان مشخص شود
ج) پنجره ها و درب ها
در طراحی نقشه های ساختمانی اندازه و موقعیت آنها مشخص شود.
مقیاس:
مقیاس در نقشه از نسبت طول اندازه‌گیری شده روی نقشه به طول افقی مشابه روی زمین تعریف می شود. به بیانی دیگر مقیاس عبارت است از نسبت طول ab روی نقشه به طول AB افقی روی زمین.
منظور از فضاهای بسته که در مقابل فضاهای باز قرار می گیرند ، چیزی نیست جز همان احجام و ساختمانهایی که همواره موضوع اصلی معماری نیز بوده اند. این احجام از طریق عناصر سازنده:
-سقف
-کف و جداره ها
فضاهایی را در دل خود محصول می نمایند که از طریق روزنه هایی به نام در و پنجره با فضای باز اطرزاف خود ارتباط برقرار می کنند. اما انچه در یک مجموعه مسکونی به عنوان فضاهای بسته قابل بازشناسی است، چیزی نیست جز همان منازل و احجام مسکونی.
دیاگرام معماری می توانند دید خیلی روشنی از سایت برای مخاطبی که سایت را ندیده تداعی کند. تعریف جهت شمال جغرافیایی، محورهای سایت، نقاط مهم و تأکید کننده و … می تواند در درک سایت بسیار کمک کند. هر دیاگرام می تواند بیان کننده یک موضوع خاصی باشد.
هر دیاگرام می تواند بیان کننده موضوع خاصی باشد و به تشریح یا تعریف موقعیتی بپردازد. معمولاً دیاگرام ها در معماری، شهرسازی، معماری منظر، معماری داخلی از جنس ترسیمی هستند و همه در بیان محتوا در زمینه های مختلف با یکدیگر متفاوت هستند
فضاهای عمومی از ان دسته فضاهایی است که بین تمام افراد محله به صورت مشترک مورد استفاده قرار میگیرد، و هیچگونه محدودیتی برای برای ورود و حضور در این فضاها وجود ندارد.
در این فضاها کنترل حضور غریبه ها از طریق موانع غیر کالبدی و احساسی صورت پذیر و نه موانع کالبدی.
فضاهای بازی کودکان و مانند این جزو این دسته از فضاها قرار میگیرند. البته عدم محدودیت در حضور در این فضاها به معنی امکان شکل گیری هرگونه رفتاری و فعالیتی در انها نیست و رفتار های جاری در این فضاها نیز تابع مسایل فرهنگی و هنجارهای اخلاقی هر جامعه میباشد.
فضاهایی که تحت مالکیت عده ای خاص قرار دارند و تنها انان مجاز به استفاده از ان فضا هستند، به این فضاها فضای خصوصی میگویند.
مهمترین این فضاها خانه ها و منازل مسکونی میباشند. البته همانطور که گفته شد، خصوصی بودن از درجات مختلفی برخوردار است.
به عنوان مثال در خانه ها اتاق خواب از درجه خصوصی بودن بیشتری نسبت به اشپزخانه و پذیرایی برخوردار می باشد.
حسین جهانبخت هستم اهل بوشهر.